Dünya genelinde hanımefendilerin siyasetteki temsil oranı nedir? Gelecek neyi gösteriyor?

“Bayanı götürüp mutfağa ya da süslenme odasına kapatıyor, sonrasında da ufkunun darlığına şaşıyoruz; kanatlarını kesiyoruz, sonrasında uçamıyor diye yakınıyoruz.”Fransız feminist felsefeci Simone de Beauvoir, bu sözleri 1949 senesinde çıkardığı The Second Sex kitabında yazdı. Bu satırları yazdığında dünyada içinde İsviçre, Yunanistan, Portekiz, Meksika, Hindistan şeklinde ülkelerin de olduğu 100’den fazla ülkede hanımefendilerin oy kullanma hakkı yoktu. Birleşmiş Milletler, “Bayanların Siyasal Haklarına Dair Sözleşme”yi hemen hemen kabul etmemişti.

SON 25 YILDIR KATILIM ARTIŞ EĞLİMİNDE

Dünya Bankası’nın verilerine nazaran Avrupa Birliği ülkelerinin parlamentolarındaki hanım milletvekili oranı her yıl artıyor. Sadece hala yüzde 50 oranına erişilmiş değil. Hatta son oran yüzde 33. Bundan 25 yıl ilkin ise 100 milletvekilinden bir tek 18’i hanımdı. AB ülkelerinin parlamentosunda hanımefendilerin çoğunlukta olduğu hiçbir ülke yok. En yüksek oran İskandinavya’da. İsveç ve Finlandiya, yüzde 46’yla ilk sırada. Bu iki ülkeyi yüzde 44’le Danimarka, yüzde 43’le İspanya ve Belçika takip ediyor. En düşük oran ise yüzde 14’le Macaristan ve Cenup Kıbrıs Rum Kesimi.

SADECE 6 ÜLKEDE KADIN ORANI DAHA YÜKSEK

Avrupa Parlamentosu’ndaki dağılıma bakıldığında İspanya, Finlandiya, Lüksemburg ve İsveç’in temsilcilerinde çoğunluğu hanımefendiler oluşturuyor. Letonya’da bu oran eşit. Öteki 22 ülkede ise erkekler çoğunlukta. Dünyaya bakıldığında ise parlamentolarında hanımefendilerin çoğunlukta olduğu bir tek 6 ülke var: Ruanda, Küba, Nikaragua, Meksika, Yeni Zelanda ve Birleşik Arap Emirlikleri. 13’ü Avrupa’dan, 6’sı Afrika’dan, 3’ü Latin ABD’dan ve 1’i Asya’dan; toplam 23 ülkenin parlamentosunda hanım oranı yüzde 40 ve üstü. 22 ülkenin parlamentosunda ise hanım oranı yüzde 10’un altında. Bayanların parlamentodaki temsiliyetinin mevcut artış hızı baz alındığında katılımın dünya averajının erkeklerle eşitlenmesi için 39 yıla daha ihtiyacımız var. Bu hız oranıyla erkekler ve hanımefendiler parlamentodaki temsiliyette 2063 senesinde eşitlenecek. Bugün dünya genelinde 26 ülkenin devlet ya da hükümet başkanı hanım.

DAHA ÇOK KADIN TEMSİLİYETİ, DAHA ÇOK SOSYAL POLİTİKA

Bayanların siyasal karar alma süreçlerindeki liderliğinin siyaset inşa sürecini iyileştirdiğine dair yerleşik ve giderek artan kanıtlar bulunuyor. Mesela, Hindistan’da panchayatlar (mahalli konseyler) üstüne meydana getirilen bir araştırma, hanımefendilerin liderlik etmiş olduğu konseylerin bulunmuş olduğu bölgelerde içme suyu projelerinin sayısının, adamların liderlik etmiş olduğu konseylere kıyasla yüzde 62 daha çok bulunduğunu ortaya koydu. Norveç’te belediye meclislerinde hanımefendilerin varlığı ile çocuk bakımı kapsamı içinde direkt bir nedensellik ilişkisi bulunmuş oldu. Dünyadaki bir çok ülke cinsiyet eşitliğini sağlayamamış olsa da, cinsiyet kotaları seneler içinde kaydedilen ilerlemeye mühim seviyede katkıda bulunuyor. Yasal olarak aday kotası bulunan ülkelerde, hanımefendilerin parlamentolardaki temsili bu tür bir mevzuatın bulunmadığı ülkelere kıyasla yüzde beş, mahalli yönetimlerdeki temsilde ise yüzde yedi puan daha yüksek. Araştırmalar hanımefendilerin siyasal açıdan en ‘çetin’ ortamlarda bile parlamentodaki hanım grupları vesilesiyle parti çizgilerinin ötesinde çalmış olduğu ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin ortadan kaldırılması, ebeveyn izni, çocuk bakımı, emeklilik, toplumsal cinsiyet eşitliği yasaları ve seçim reformu şeklinde mevzuları derinlemesine ele aldığını ortaya koyuyor.