Türkiye’de cam tavanlar kırılamıyor! İşte dünyada hanımefendilerin işgücündeki yeri

8 Mart Dünya Hanımefendiler Günü’nde The Economist, geleneksel işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliği mevzusunda ‘cam tavanlar endeksini’ yayınladı.Yüksek tahsil, işgücüne katılım, ücret, çocuk bakım harcamaları, annelik ve babalık hakları, işletme okulu başvuruları ve üst düzey işlerde temsil benzer biçimde verileri bir araya getiren endeks, hanımefendilerin işyerinde eşit işlem görme şansının en iyi ve en fena olduğu ülkelere ilişkin de bir averaj sunuyor.Listede hanımefendilerin mesleki fırsatlarının erkeklere gore en fazla olduğu bölgeleri gösteriyor.

İSKANDİNAV ÜLKELERİNDE BAŞARI SÜRPRİZ DEĞİL

İskandinav ülkeleri daima olduğu benzer biçimde bu yıl de endeksin zirvesinde yer almaya devam etti. The Economist, “İskandinav ülkeleri, hanımefendilerin üniversiteyi tamamlamasına, iş bulmasına, üst düzey pozisyonlara erişmesine ve kaliteli ebeveyn izni sistemlerinden ve esnek emek harcama programlarından yararlanmasına destek olma mevzusunda bilhassa başarıya ulaşmış” diyerek bu ülkelerin başarısının aslına bakarsak sürpriz olmadığını da ortaya koyuyor. Endekste İzlanda’nın arkasından ilk beş sırasıyla İsveç, Norveç, Finlandiya ve Fransa olarak belirlendi. Yeni Zelanda ise 13. sırada içeriyor. 2023 endeksiyle karşılaştırıldığında en fazla iyileşme gösteren ülkeler Avustralya, Polonya ve Çek Cumhuriyeti olurken düşüş yaşayanlar Yeni Zelanda, ABD ve İngiltere içeriyor.

ÜCRETLİ DOĞUM İZNİNİN OLMADIĞI TEK ÜLKE ABD

ABD, ücretli doğum yada babalık izni sunmayan tek OECD ülkesi olarak eleştirileri çekmeye devam ederken, bu durum her yıl sıralamada aşağıya inmesine niçin oluyor. Sadece bununla beraber, yönetimde hanımefendilere yer vermeye yönelik en kuvvetli oran da ABD’de içeriyor. Genel olarak, OECD devletlerinde yönetimde hanımefendilerin oranı 2023’ten bu yana yüzde 33,5’ten yüzde 34,1’e terfi etti. Doğrusu yükseliş süratli değil sadece ilerleme var. Bayanların yönetim kurullarındaki yüzdesi OECD genelinde ilk kez yüzde 33’e ulaşırken bu ölçümde liderler Yeni Zelanda, Fransa ve Danimarka oldu.

TÜRKİYE AVRUPA SONUNCUSU

Bir başka veride ise İskandinav ülkeleri gene önder olurken, Türkiye Avrupa sonuncusu oldu. Claims.co.uk uzmanları tarafınca yürütülen çalışmada Dünya Ekonomik Forumu’ndan (WEF) elde edilmiş cinsiyet farkı verilerini incelendi. 46 Avrupa ülkesi detaylı bir incelemeye doğal olarak tutuldu ve hanımefendilerin geliri, parlamentoda hanımefendilerin temsili ve kariyer ilerleme fırsatları benzer biçimde faktörlere dayalı olarak 100 üstünden puan aldı. İzlanda, 100 üstünden 86,49 puanla Avrupa’nın hanım çalışanlar açısından en iyi ülke oldu. Verilere gore İzlanda’da 190 bin hanım senelik ortalama 40 bin 500 euro kazanıyor ve bu bir başka Avrupa ülkesi olan Yunanistan’ın 2 katı olarak da öne çıkıyor. İzlanda’nın ulusal parlamentosu olan Althing’in %47,6’sı kadınlardan oluşurken ücret eşitliğinde de Arnavutluk’un arkasından ikinci sırada içeriyor. Finlandiya, 100 üstünden 81,72 puanla Avrupa’da ikinci en iyi sıralamayı elde ederken parlamentosunun %45,50’si hanım, %50’si de bakanlık görevi üstüne alıyor. Finlandiya’da hanımefendiler senelik averaj 36 bin 500 Euro gelire haiz olurken, istihdam oranlarında %74,1 ile erkekleri geride bırakıyor. 100 üstünden 68,97 puanla üçüncü sırada yer edinen Norveç, senelik 49 bin 500 Euro ile Finlandiya’dan %35,6 daha yüksek bir maaş sunuyor. Ek olarak Norveç parlamentosu Storting’in %45’i kadınlardan oluşuyor ve %38,8’i bakanlık pozisyonunda bulunuyor. Norveçli hanımefendilerin ortalama dörtte üçünün işgücü piyasasında etken olduğu ülke, çocuk bakımı ve istihdam mevzusunda da pek fazlaca hak sunuyor. 100 üstünden 65,16 puan alan İsveç, ülkede yaşayan 5,2 milyon hanım için averaj 42 bin 300 Euro maaşla dördüncü sırada içeriyor. Yükseköğretim mezunlarının %58,3’ünün hanım olduğu ülkede tacize karşı sıkı önlemler uygulanmakta ve ülke, %46 ile dünyanın en yüksek kendini feminist olarak tanımlayan yüzdeye haizdir. Arnavutluk, 100 üstünden 62,93 puanla beşinci sırada içeriyor ve averaj 10.100 Euro’luk daha düşük bir gelire karşın ücret eşitliğinde Avrupa ülkelerine liderlik ediyor. Parlamentoda yüzde 35,7 oranında hanım temsili bulunurken, yüzde 43,8’i bakanlık pozisyonunda bulunuyor. Ülkede ek olarak hanımefendilerin işgücüne etken iştirakı (%43,1), STEM mezunlarında yüksek hanım varlığı (%46,7) ve firmalarda yüksek iyelik (%16,9) görülüyor. Bulgular hakkında yorum meydana getiren Claims.co.uk sözcüsü “İskandinav ülkeleri, değişimi vurgulayarak hanımefendilerin kariyerini ilerletme mevzusunda başı çekiyor. Veriler, bu ülkelerin hanımefendilerin geleneksel rolünü tekrardan tanımladığını ve işyerinde emek harcama düzenini tekrardan şekillendirdiğini gösteriyor” dedi. Aynı verilerde Türkiye ise iç açıcı bir tablo sergilemiyor. Listede Türkiye, 46 ülke içinde sonuncu sırada içeriyor.

KADINLAR AİLE VE KARİYER ARASINDA SEÇİM YAPMAK ZORUNDA KALIYOR

Listenin sonlarında bulunan Japonya, Türkiye ve Cenup Kore’deki hanımefendiler ise hala işyerinde büyük engellerle karşı karşıya. Araştırma bunu kısmen toplumsal normların hala hanımefendilerin bir aileye haiz olmak ya da bir kariyere haiz olmak içinde seçim yapmasını beklemesiyle açıklıyor. Veriler, 2024 senesinde bile hem kariyer hem de çocuk sahibi olmanın birçok hanım için ulaşılmaz bulunduğunu gösteriyor. The Economist’in 134 ülkeyi kapsayan bir araştırmasında annelerin yüzde 15’inin on yıl içinde işgücüne dönmediğini ortaya çıkardı. Dünya genelinde 25 ila 54 yaş arasındaki adamların yüzde 95’i çalışırken, hanımefendilerin yalnızca yüzde 52’si çalışıyor. Çoğunluğu varlıklı ülkelerden oluşan OECD’de adamların oranı yüzde 91, hanımefendilerin ise yalnızca yüzde 75. Sadece hem ülkeler içinde hem de ülkelerin kendi için büyük farklılıklar mevcut. Bilhassa büyükşehirler, ülke geneline kıyasla daha büyük farkları ortaya koyuyor.

METROPOLLERDE BÜYÜK FARK

NBER’in Child Penalty Atlas’ında yer edinen verilere gore Çin’de annelerin yalnızca %4’ü on yıl içinde işe geri dönmezken Pekin’de bu %12 olarak kendini gösteriyor. Vietnam’da bu oran %1 olurken Ho Chi Minh City’de %25. Birleşik Krallık’ta bu veri %34 olurken Londra’da oran %43’lere ulaşıyor. Aynı şekilde Kenya’da %7 olan oran Nairobi’de %22 olarak dikkat çekiyor. Sadece kariyer ve ev içinde tercih yapmak söz mevzusu olduğunda en büyük fark Türkiye’de mevcut. Türkiye’de annelerin %29’u on yıl içinde işe geri dönmezken İstanbul’da bu oran tam %61. Analize gore bu farklar, büyükanne ve büyükbabaların ufaklıklara bakmış olduğu fazlaca kuşaklı haneleri yansıtıyor. Büyükşehirlerde kalabalık ailelerin ufaklıklara bakması daha zor olduğundan ve iş bölgeleri anneler için kafi imkanı sunmadığından hanımefendiler bir tercih yapmak zorunda kalıyor. Uzmanlara gore bu ayrımlar yıl içinde azalıyor. Sadece tamamen eşit ve dengeli bir orana ulaşmamız ve cam tavanları tüm dünyada kırmamız için fazlaca daha uzun yolumuz var. * Haberin görselleri Associated Press’ten servis edilmiştir.