İsrail Yüksek Mahkemesi, hükümetin Haredilerin askerlik muafiyeti için ek süre talebini reddetti

Yüksek Mahkeme, şu ana kadar askerlik şubesine yazılmamış Tevrat okullarında (Yeşivalarda) eğitim gören Haredi öğrenciler için hükümetin sağlamış olduğu fonun da kesilmesi emirini verdi. Mahkemenin söz mevzusu ara karara ilişkin itirazları mayıs ayında 9 yargıcın katılacağı bir oturumda değerlendirileceği bildirildi. Yüksek Mahkeme’nin kararının arkasından İsrail harp kabinesinin oturumunun iptal edilmiş olduğu açıklandı. İsrail’in iktisat gazetesi “Calcalist”, 56,5 bin Yeşiva öğrencisine hükümet tarafınca sağlanan desteğin 1 Nisan’dan itibaren durdurulacağını yazdı. Netanyahu’nun koalisyon ortağı Haredi partilerden Şas’ın lideri Arya Deri, kararın arkasından yapmış olduğu açıklamada, “İsrail ordusunda vazife almak istemeyenleri anlayabiliyorum.” diyerek Yüksek Mahkeme’nin kararını eleştirdi. Buna rağmen İsrail harp kabinesi üyesi Benny Gantz, toplumsal medyadan yapmış olduğu paylaşımda, Yüksek Mahkeme’nin Haredilerin askerliğe alınmasıyla ilgili bugün doğru bir karar aldığını ve şimdi sıranın hükümetin bunu izlemesine geldiğini açıkladı. Başbakan Netanyahu, gün içinde Yüksek Mahkeme yargıçlarına yazdığı mektupta hükümetin 7 Ekim’den itibaren savaşla meşgul olduğuna işaret ederek yeni bir askerlik yasası hazırlanması için mahkemeden 30 gün ek süre istemişti. Haredilerin askerlikten muaf tutulmasına ilişkin kararın geçerliliği 29 Mart’ta sonlanıyor.

Gazze’ye saldırıların gölgesinde Netanyahu hükümetinin yeni problemi

Netanyahu, Ultra Ortodoks Yahudilerin (Harediler) mecburi askerlikten muaf tutulmasına ilişkin yasa tasarısı ile alakalı düşünce ayrılıkları ve tartışmaların koalisyon hükümetini dağıtma riski sebebiyle sıkıntılı bir sınavla karşı karşıya. Nüfusun ortalama yüzde 12’sini oluşturan Harediler, askerlik yapmıyor ve hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını belirtiyorlar. İsrail yasalarına nazaran 18 yaşını geçen her insanın mecburi askerlik hizmetini yapması gerekirken, Haredilerin askerlikten muaf tutulması senelerdir ülkede münakaşa mevzusu. İsrailli laik partiler, bilhassa Gazze’ye saldırıların devam etmiş olduğu, kuzeyde Lübnan Hizbullah’ı ile çatışma riskinin arttığı bir dönemde, dindar Yahudilerin de harp yükünün altına elini koymasını istiyor. Netanyahu hükümetinin koalisyon ortağı, Arya Deri liderliğindeki Şas ile Moshe Gafni liderliğindeki Birleşik Tevrat Yahudiliği şeklinde Haredi partileri, dindarların tabanca altına alınmasına şiddetle karşı çıkıyor. Netanyahu’nun koalisyon ortağı bu partilerle salı günü yapmış olduğu toplantı uzlaşı sağlanamadan tamamlanmıştı. Gazze Şeridi’ne yönelik ortalama 6 aydır devam eden saldırılar ve İsrail ordusunun verdiği kayıplar, Haredilerin tabanca altına alınmaması tartışmalarını tekrardan gündeme getirmişti. Ülkede Yüksek Mahkeme’nin 2015’te “eşitlik ilkesine aykırı” olduğu sebebi öne sürülerek Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını kapsayan yasayı iptal etmesinin arkasından 2017’den bu yana gelen hükümetler Haredilerin askere alınması mevzusunda mutabakata varılan bir yasa tasarısı ortaya koyamamıştı. Gazze’ye yönelik şiddetli saldırılarında bir çok hanım ve çocuk 32 binden fazla Filistinliyi öldüren İsrail ordusunun askere ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Yediot Ahranot gazetesine nazaran, İsrail Genelkurmay Başkanlığı, ordunun acilen minimum 7 bin ek askere gerekseme duyduğunu ve bunların ortalama yarısının muharebe mevzilerinde vazife yapacağını aktarmıştı. İsrail’in Sefarad Başhahamı Yitzhak Yosef ise dindar İsraillilerin askerlik hizmetine zorlanması halinde hepsinin yurt dışına gideceğini söylemişti.

Harediler İsrail nüfusunun ortalama yüzde 12’sini oluşturuyor

Bir çok dini gerekçelerle askere gitmeyi reddeden Harediler, 9 milyonluk ülkede nüfusun ortalama yüzde 12’sini oluşturuyor. Ülkedeki Haredi Yahudilerinin büyük çoğunluğu Batı Kudüs’teki Meaşerim Mahallesi’nde ve başkent Tel Aviv civarlarındaki Bney Brak kentinde yaşıyor. İsrail’de 1 Kasım 2022 seçimlerinden zaferle ayrılan Likud lideri Netanyahu’nun koalisyon ittifakında aşırı sağcı partilerin yanı sıra Ultra Ortodoks Şas ve Birleşik Tevrat Yahudilik partileri yer ediniyor. Laik Yahudilerle aralarında birçok mevzuda görüş ayrılığı olan ve toplumun geri kalanına entegre olmayı reddeden Haredi Yahudilerin bir çok, orduda dinlerinin gerektirdiği şekilde yaşayamayacakları sebebi öne sürülerek askerlik yapmayı reddediyor. Hanım ve erkekler için İsrail’de 3 yıl mecburi askerlik hizmeti bulunuyor. Ultra Ortodoks Yahudilik inanca haiz Harediler ise 26 yaşına kadar Tevrat kurslarında (Yeşiva) eğitim almaları halinde askerlikten muaf tutuluyor. İsrail’de koalisyon ortağı Haredi partiler, “Tevrat eğitiminin temel hak olduğu” yönünde bir kanun geçirerek temsil ettikleri kesimi askerlikten muaf tutulmasını yasal güvence altına almayı planlıyordu.