Ev alırken ve satarken ekspertiz raporu istenecek

Gömü ve Maliye Bakanlığı bir taraftan depremin yaralarını sarmak bir taraftan da enflasyonla mücadelede mühim bir tabanca olan büyümeyi azaltacak tedbirler ile düşmesi beklenen dolaylı vergi gelirlerinin yerine yeni gelir unsurları yaratmak için harıl harıl çalışıyor. Bakanlığın gözünü diktiği alanlardan birisi ev, dükkan, arsa benzer biçimde oldukca gelir elde eden gayrimenkuller. Sadece meydana getirilen çalışmaların vergi mantığı ve ekonominin temel öğretilerine ters düşülmemesine de dikkat edilmeye çalışılıyor. Maliye koridorlarından edindiğimiz bilgilere gore bilhassa gayrimenkule yönelik çalışmalarını hızlandıran bakanlık GYO’larda vergi pozitif yanlarının kaldırılması yada gene GYO’lara kar dağıtım zorunluluğu getirilmesini tartışıyor. Mühim bir münakaşa mevzusu da gayrimenkullerin satın aldıktan sonrasında elde tutulup satılmasında vergiden muaf olma sınırını 5 yıldan 2 yıla indirmek benzer biçimde çözümler. Bu son bahsettiğimiz muafiyet 2 yıldan 10 yıla kadar kademeli bir muafiyet olacak şekilde daha ilkin de düzenlenmiş sadece yasalaşamamıştı. Bunu hatırlatmakta yarar var.

HARÇ VE GELİR VERGİSİ KAYBINA ÇARE ARANIYOR

Maliye’de ek olarak ev alım satımında belediyelerin belirlediği emlak vergisi rayiç bedeli üstünden alınan harç ve gelir vergisinin tam olarak elde edilebilmesi için tıpkı yabancılara uygulanmış olduğu benzer biçimde ekspertiz raporu istenmesi gündeme geldi. buna gore ev satılırken bedeli eksperler belirleyecek. Bunun bir örneği de var. Şu anda Türkiye’den ev satın almak ya da satmak isteyen yabancı uyruklu kişilerin gerçekleştireceği tapu işlemlerinde gayrimenkul ekspertiz raporu beyan edilmesi mecburi. Konut yada herhangi bir gayrimenkul alınırken gerçek satış bedeli üstünden değil belediyelerin belirlediği (gelecek yıl güncellenecek) vergi kıymeti üstünden alım-satımın yapılıyor. Bu ise satıcı açısından kurumlar yada gelir vergisinin, KDV’nin, geçici verginin; alıcı ve satıcı açısından tapu harcının ve alıcı açısından ise emlak vergisinin noksan ödenmesini sağlıyor. Ek olarak gayrimenkulü satan şahıs eğer bu gayrimenkulü geriye dönük 5 yıl içinde almışsa bu satış işleminden dolayı gelir vergisi (kıymet artışı kazancı) ödemek zorunda. Satış tutarı gerçek bedelden gösterilmezse bir de gelir vergisi kaybı ortaya çıkıyor.

KİRADA İSTİSNA DEĞİL GÖTÜRÜ GİDER KALKABİLİR

Üstünde durulan bir başka nokta kira vergisinde kural dışı ve indirimin kaldırılması. Şu anda kira vergisi ödeyenler ilk olarak 2023 kira gelirleri için 21 bin lira, 2024 gelirleri için 33 bin lira istisnayı düşüyor. Bunun üzerine bir de eğer götürü usulü seçtiyse toplam kira gelirinin yüzde 15’i kadar harcama düşüp kalan üstünden vergi ödüyor. (Gerçek gideri seçenler vergi ödedikleri konuta ne kadar harcama yaptıysa onu indiriyor) İşte şimdi bu indirim ve istisnanın kaldırılması konuşuluyor. Sadece Maliye’de ilk olarak istisnanın mantığı olan düşük kira geliri olanların vergi ödememesi kuralının çiğnenip çiğnenmeyeceği tartışılıyor. Maliye bürokrasinin bu istisnanın kaldırılmasına pozitif yönde bakmadığı öğrenildi. Kirada istisnanın kalkması bin lira gelir elde edenden de vergi alınması anlamına geliyor ki düşük gelirlilerden vergi alma anlamına gelecek bu düzenleme münakaşaya açık bir durum ortaya çıkarıyor. Sadece daha ilkin yüzde 25 olan ve yüzde 15’e indirilen götürü gider indiriminin kaldırılabileceği ifade ediliyor.