Webb Uzay Teleskobu kayalık ötegezegende atmosfer keşfetti

NASA, Dünya’dan 41 ışık yılı uzaktaki “55 Cancri e” adlı ötegezegenin, Yengeç Takımyıldızı’nda bulunan Güneş benzeri bir yıldız olan “55 Cancri”nin yörüngesindeki 5 gezegenden biri bulunduğunu deklare etti. Söz mevzusu yıldızın yörüngesinde “55 Cancri b (Galileo), c (Brahe), d (Lipperhey)” ve f (Harriot)” adında olan 4 gezegen daha tespit edildi. Dünya’dan ortalama iki kat büyük ve yoğunluğu birazcık daha çok olan gezegen, Güneş Sistemi’ndeki kayalık gezegenlere benzeyen bir “Süper Dünya” olarak sınıflandırılıyor. Gezegene “kayalık” denmesine karşın yıldız sisteminin merkezindeki “55 Cancri”ye 2 milyon 253 bin kilometre uzaklığı sebebiyle muhtemelen yüzeyinin erimiş ve köpüren magmadan oluştuğu kaydedildi.

Gezegenin bir yüzü devamlı yıldıza bakıyor

Yıldızın çekim gücü sebebiyle “Janssen”in yalnız bir yüzünün yıldıza dönük olduğu, bu sebeple de tek tarafında devamlı gündüz öteki tarafında ise gece yaşandığı açıklandı. NASA’nın artık kullanılmayan Spitzer Uzay Teleskobu’ndan elde edilmiş verilere gore, “55 Cancri e”nin oksijen, nitrojen ve karbondioksitten oluşan bir atmosferi bulunduğunun düşünüldüğünü kaydeden araştırmacılar, gezegende silikon, demir, alüminyum ve kalsiyum benzer biçimde elementler açısından varlıklı, buharlaşmış ince bir kaya örtüsü bulunması ihtimalini inceledi.

“55 Cancri e”nin yüzeyi, olması gerekenden soğuk

JWST’nin Yakın Kızıl Ötesi Kamerası (NIRCam) ve Orta Kızılötesi Aygıtı (MIRI) verilerini inceleyen araştırmacılar, “ikincil tutulma” denilen, gezegenin yıldızın yanından geçerken ve arkasındayken ortaya çıkan ışık kırılması farkını ölçerek atmosferin yapısını keşfetmeye çalıştı. Gezegen yüzeyinin nispeten soğuk olduğu ve gezegende atmosfer bulunmaması yada ince bir buharlaşmış kaya örtüsü olması durumunda bu sıcaklığın 2 bin 200 santigrat aşama olması gerektiği kaydedildi. NASA’nın California’daki Jet İtki Laboratuvarı (JPL) çalışanı ve araştırmanın baş yazarı Renyu Hu, “MIRI verileri, ortalama 1540 santigrat aşama civarında nispeten düşük bir ısı gösterdi. Bu, enerjinin gündüz tarafınca gece tarafına, büyük olasılıkla uçucu madde bakımından varlıklı bir atmosfer tarafınca dağıtıldığını gösteriyor.” dedi. Araştırmacılar, “55 Cancri e”yi kaplayan gazların, gezegenin ilk atmosferi olmadığını, yıldızdan gelen ısı ve yoğun ışınım sebebiyle ilk atmosferin yok bulunduğunu, mevcut atmosferin magma okyanusu tarafınca devamlı yenilenen ikincil bir atmosfer bulunduğunu değerlendiriyor.

Atmosfer karbonmonoksit yada karbondioksit içeriyor

JPL çalışanı, araştırmanın ortak yazarlarından Aaron Bello-Arufe ise NIRCam verilerine gore daha azca ışığın teleskopa ulaştığını belirterek “Bu, ışığın bir kısmını emen, karbonmonoksit yada karbondioksit içeren bir atmosferin varlığını akla getiriyor.” ifadesini kullandı. Bilim adamları “55 Cancri e” ve atmosferinin incelenmesinin, geçmişte magma okyanuslarıyla kaplı Dünya, Venüs ve Mars’ın erken dönem koşullarına dair bilgiler sağlayabileceğini belirtiyor. Araştırma “Nature” dergisinde yayımlandı.