Son dakika haberi Fahiş fiyatla savaşım kanun teklifi komisyondan geçti

Fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Tecim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişim Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, TBMM Endüstri, Tecim, Enerji, Doğal Kaynaklar, Informasyon ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edildi. Kooperatifler Kanunu’nda meydana getirilen değişikliğe bakılırsa, birleşke ve üst kuruluşları yönetim kurulu üyelerinin, kooperatifin tecim sicili kayıtlarını, finansal tablolarını, yönetim kurulu senelik etkinlik raporlarını, genel kurul toplantı evrakını, ortaklarının kimlik, yazışma, hisse ve ödemelerine ilişkin bilgilerini Birleşke Informasyon Sistemi’ne (KOOPBİS) aktarmaya yönelik geçiş sürecinin tamamlanamadığının tespit edilmesi halinde Tecim Bakanlığınca birer yıl olmak suretiyle iki kere daha süre uzatımı yapılabilecek. Bu süre sona erinceye kadar birleşke ve üst kurumlarının yönetim kurulu üyeleri ve memurları hakkında KOOPBİS yükümlülüğüne aykırı davranmalarına yönelik hükümler uygulanmayacak. Bu düzenleme, 26 Nisan 2024 tarihinden itibaren uygulanmak suretiyle yayımı tarihinde yürürlüğe girecek. Kooperatiflerin ana sözleşmelerini intibak ettirmeleri için öngörülen süre, 2 yıl daha uzatılıyor. Teklifle Anayasa Mahkemesinin sonucu doğrultusunda Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’unda değişikliğe gidiliyor. Buna bakılırsa, Kanun’un ekinde yer edinen cetvellerdeki kadro ünvanlarıyla sınırı olan olmak kaydıyla dolu kadrolarda aşama değişikliği ile boş kadrolarda derslik, ünvan ve aşama değişimleri Rekabet Kurulu kararıyla yapılacak. Rekabet Kurulu, başlatmış olduğu soruşturmaları, soruşturmaya başlanması kararının verildiği tarihten itibaren 15 gün içinde ilgili taraflara bildirecek. Kurul, bu bildirim yazısı ile beraber iddiaların türü ve niteliği hakkında kafi bilgiyi ilgili taraflara gönderecek. Böylece hem tarafların daha etkin müdafa yapabilmesine olanak sağlanması hem de soruşturma süreçlerinin daha seri ilerlemesi amaçlanıyor. Taraflara yazılı savunmalarını soruşturma raporunun tebliğinden itibaren 30 gün içinde Kurula göndermeleri bildiri edilecek. Haklı gerekçeler sunulması halinde bu süre bir kereye mahsus olmak suretiyle ve en oldukça bir katına kadar uzatılabilecek. Soruşturmayı yürütmekle görevlendirilenler, gelen yazılı savunmalar sonucunda soruşturma raporundaki görüşlerinde bir değişim olması halinde 15 gün içinde yazılı görüşlerini tüm Kurul üyeleri ile ilgili taraflara bildirecek. Taraflar 30 gün içinde bu görüşe yanıt verebilecek.

ÜRÜN İHTİSAS BORSALARI

Teklifle Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nda değişim öngörülüyor. Buna bakılırsa, ürün senetleri ve alivre sözleşmelere ilişkin işlemlerde, devir ile bedelin ödenmesi, alıcı ve satıcının öteki yükümlülüklerinin ürün uzmanlık borsalarında alım satımına aracılık edenlerce yada takas ve gizleme hizmeti aldıkları kuruluşlarca yerine getirilmesi, alım satımın tescili ve alım satıma ilişkin öteki hususlar yasa ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak ürün uzmanlık borsası tarafınca yürütülecek. Ürün uzmanlık borsasının yada ürün uzmanlık borsası tarafınca takas merkezi olarak yetkilendirilen kuruluşun takas işlemlerinde mali sorumluluğu, tesis edecekleri limitler dahilinde ve alınacak teminatlar ile güvence fonu varlıklarıyla sınırı olan olacak. Ürün uzmanlık borsalarında meydana gelen işlemlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak ve zararların tazmini için alınacak teminatların ve oluşturulabilecek güvence fonunun kuruluşu, işletimi, kullanımı ve katılımcılarına ilişkin usul ve esaslar, Tecim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Düzenlenen teminatlar ve güvence fonundaki varlıklar tevdi amaçları haricinde kullanılamayacak, üçüncü kişilere devredilemeyecek, kamu alacakları için olsa dahi haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek, batkı masasına dahil edilemeyecek ve üstlerine ihtiyati önlem konulamayacak. Ürün senetleri ve alivre sözleşmelerin ürün uzmanlık borsalarında alım satımına aracılık edilmesine, aracıların yetkilendirilmesi ile bu yetkinin askıya alınması ve iptaline, aracıların nezaret ve denetimine, ürün senetleri ve alivre sözleşmeler üstündeki aracılık hizmetlerine dair öteki işlemlere müşterinin verdiği yetkiye bağlı olarak alan kişi hesaplarındaki nakit alacak bakiyelerinin nemalandırılmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Ana para Piyasası Kurulunun beraber çıkaracağı yönetmeliklerle düzenlenecek.

LİSANSLI DEPOCULUKTA İDARİ PARA CEZALARI

Ziraat Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda değişim yapılarak, cezaların etkinliği ile caydırıcılığının artırılması amacıyla bazı fiillere yeni cezai yaptırımlar getiriliyor ve yönetimsel para cezaları artırılıyor. Buna bakılırsa, lisanslı depoculuk ücret tarifesinde belirlenenin üstünde yada ücret tarifesinde yer almayan hizmetler için ücret talep ve öğrenim eden ya da ürün teslimi esnasında mevzuata aykırı şekilde ürün miktarından kesinti icra eden, yasanın “teşhir” hükmüne aykırı hareket eden, ürün senedinin ilgili yönetmeliğinde düzenlenen içerik, biçim ve muhafaza şartlarına uymayan lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar yönetimsel para cezası kesilecek. Teslim yükümlülüğü düzenlenmiş ve iptal edilmemiş ürün senedinin temsil etmiş olduğu ziraat ürününün tümü yada bir kısmı için başka bir ürün senedi düzenlenememesi, teslim yükümlülüğü, Endüstri ve Tecim Bakanlığının uyarı ve yönetimsel tedbirlerine karşın verilen sürede kanuna ve ilgili yönetmeliklere aykırı ya da tamamlanmamış hususların giderilmemesinin de aralarında bulunmuş olduğu hükümlere aykırı hareket eden lisanslı depo işletmelerine 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar yönetimsel para cezası verilecek. Çözümleme ve sınıflandırma işlemi yapılmadan ürünün depoya kabul edilmesi yada depodan çıkarılması, tartım makbuzunun ilgili yönetmelikte belirlenen şartları taşımaması, alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik kontrollerinin yapılmadan kullanılması, muhafaza şartlarına uyulmaması sebebiyle ürünü temsil eden elektronik ürün senedinde belirtilen derslik ve kalite ile depoda bulunan ürünlerin derslik ve kalitesi içinde farklılık tespit edilmesi durumlarında, bu fiilleri gerçekleştiren lisanslı depo işletmelerine her bir aykırılık için 200 bin lira yönetimsel para cezası uygulanacak. Tanık numune alınmaması ve ilgili yönetmelikte belirlenen süre süresince saklanmaması, çözümleme ve sınıflandırma belgesinin ilgili yönetmelikte belirlenen şartları taşımaması, laboratuvarda yer edinen alet ve ekipmanların kalibrasyonunun ya da periyodik kontrollerinin yapılmadan kullanılması, tanık numune ile bu numunenin temsil etmiş olduğu ürünün çözümleme ve sınıflandırma belgesinin değişik olması, çözümleme esnasında tutulan kayıtlardaki değerler ile çözümleme ve sınıflandırma belgesindeki değerlerin değişik olması durumlarında bu fiilleri gerçekleştiren yetkili sınıflandırıcılara her bir aykırılık için 200 bin lira yönetimsel para cezası kesilecek. Yetkili sınıflandırıcılık ücret tarifesinde belirlenenin üstünde yada ücret tarifesinde yer almayan hizmetler için ücret talep ve öğrenim eden ya da ilgili hükme aykırı hareket eden yetkili sınıflandırıcılara 200 bin liradan 1 milyon liraya kadar yönetimsel para cezası verilecek. İdari para cezalarının verilmesini gerektiren aykırılığın bir takvim yılı içinde tekrarı halinde her bir yine için bundan önceki cezanın iki katı yönetimsel para cezası uygulanacak.

KAPALI PAZAR YERLERİNİN KULLANIMINDA TAHSİS USULÜ

Yasa teklifiyle Sebze ve Meyveler ile Kafi Arz ve Talep Derinliği Bulunan Öteki Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da da değişim yapılması öngörülüyor. Düzenlemeye bakılırsa, kapalı pazar yerlerindeki satış bölgeleri ve öteki yerlerin, pazarcılara yüksek fiyatlarla kiralanmasına yol açan sınırı olan ayni hak yöntemiyle kiralama usulü kaldırılıyor. Pazar yerlerinde bulunan satış bölgeleri yalnızca tahsis usulüyle kullandırılarak pazarcıların maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor. Teklifle kapalı pazar yerlerindeki satış yerlerinin sınırı olan ayni hak yöntemiyle pazarcılık mesleğinden olmayan öteki kişilere verilmesi sonucu pazarcıların maliyetlerinin artmasının önüne geçilmesi hedefleniyor. 3 Mayıs 2024’ten ilkin kapalı pazar yerlerinde tesis edilen sınırı olan ayni haklar ve kiracılık hakları, bu hakların kullanımı için öngörülen sürenin sonuna kadar geçerli olacak. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca bir mal yada hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamayacağına dair hükme aykırı hareket edenlere, her bir aykırılık için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar yönetimsel para cezası uygulanacak. TBMM Endüstri, Tecim, Enerji, Doğal Kaynaklar, Informasyon ve Teknoloji Komisyonu’nda kabul edilen teklife bakılırsa, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk cezalarının artırılmasını da içeren Türk Tecim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişim Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’yle, anonim şirketlerde başkan ve başkan vekillerinin vazife süreleri, 3 yıl olan yönetim kurulu üyeleriyle uyumlu hale getirilecek. Anonim şirketlerde, üst düzey yöneticiler haricinde kalan kişilerin atanma ve görevden alınmalarına dair yetkinin yönetim kurulunca devredilebilmesi sağlanacak. Yönetim kurulu üyesi, başkandan, yönetim kurulunu toplantıya çağırmasını yazılı olarak isteyebilecek. İstemin uygun görülmesi halinde davet, yönetim kurulu başkanınca yapılacak. Yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun yazılı istemi üstüne başkan, yönetim kurulunu, istemin kendisine ulaşmış olduğu tarihten itibaren en geç 30 gün içinde yapılacak şekilde toplantıya çağırmak zorunda olacak. Bu süre içinde yönetim kurulu toplantıya çağrılmadığı yada yönetim kurulu başkanı yada başkan vekiline ulaşılamadığı hallerde, davet direkt istem sahiplerince yapılabilecek. Minimum ana para tutarının altında kalan anonim ve limited şirketlerin, 31 Aralık 2026’ya kadar yeni ana para düzenine intibak sağlamaları gerekecek. Bu intibakı sağlamayan firmalar infisah etmiş sayılacak ve kanunda öngörülen tasfiye sürecini başlatarak tecim sicili kaydının terkinini sağlamaları gerekecek. Çıkarılmış sermayesi minimum 250 bin lira olan kayıtlı ana para sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim firmalar ise başlangıç sermayeleri ile çıkarılmış sermayelerini 500 bin liraya yükseltmedikleri takdirde, bu sistemden çıkmış sayılacak. Sermayenin öngörülen tutarlara yükseltilmesi için yapılacak genel kurullarda toplantı nisabı aranmayacak, kararlar görüşmede mevcut oyların çoğunluğu ile alınacak ve bu kararlar aleyhine ayrıcalık kullanılmayacak. Anayasa Mahkemesinin iptal etmesi dolayısıyla Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da meydana getirilen düzenlemeyle, içeriğin çıkarılması ve erişimin engellenmesine ilişkin tedbirler Reklam Kurulunun yetkilerine dahil ediliyor.

İDARİ PARA CEZALARI

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da, “ceza hükümleri” başlığı, “yaptırım hükümleri” olarak değişiyor. Bu kanun uyarınca, malları süresinde teslim yada monte etmeyenler hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem yada sözleşme için 2 bin 200 liraya, mal ve hizmetin satışından kaçınanlar hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem yada sözleşme için 2 bin 200 liradan azca olmamak suretiyle satışından kaçınılan mal yada hizmetin tüm vergiler dahil toplam satış fiyatının yüzde 10’u kadar yönetimsel para cezası uygulanacak. Satış sonrası hizmetler kapsamında, üretici ve ithalatçılar hakkında, satış sonrası hizmet yeterlilik belgesi alınmaması durumunda 1 milyon 115 bin lira; Bakanlıkça oluşturulan sisteme kayıt yapılmaması yada kaydın güncellenmemesi durumunda her bir servis istasyonu için 18 bin lira; her türlü mecra ve faaliyetlerinde kolaylıkla görülebilir ve okunabilir şekilde “hususi servis” ibaresini kullanmayan hususi servis istasyonları hakkında 18 bin lira; satış sonrası hizmet yeterlilik belgesinin geçerlilik süresi süresince asgari servis istasyonu sayısını sağlamayan üretici ve ithalatçılar hakkında tamamlanmamış kalan her bir servis istasyonu için 124 bin lira yönetimsel para cezası uygulanacak. Yükümlülüklere aykırı hareket eden üretici, ithalatçı yada hususi servis istasyonları hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem için 2 bin 200 lira yönetimsel para cezası uygulanacak. Aykırılığın web ortamı üstünden gerçekleşmesi halinde Reklam Kurulu, içeriğin çıkarılması için ilgili web sayfasındaki yazışma araçları, alan adı, IP adresi ve benzeri kaynaklarla elde edilmiş bilgiler üstünden, elektronik olarak yazışma kurulabilecek araçlar ile bildirimde bulunulmasına, bu bildirime karşın 24 saat içinde içeriğin çıkarılmaması halinde erişimin engellenmesine karar verebilecek. Erişimin engellenmesi sonucu esas olarak aykırılığın gerçekleştiği içerikle sınırı olan olarak verilecek. Sadece, teknik olarak aykırılığa ilişkin içeriğe erişimin engellenmesi yapılamadığı yada ilgili içeriğe erişimin engellenmesi kanalıyla aykırılığın önlenemediği durumlarda, web sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi sonucu verilebilecek. Yapı ruhsatı alınmış dönem tatile mevzu taşınmazlarda, 1 Nisan 2022’den itibaren 5 yıl süresince ön ödemeli usulle satış da dahil olmak suretiyle dönem mülk, iyelik payına bağlı ayni hak elde eden dönem dinlence yada kişisel hak elde eden dönem dinlence satışı yapılabilecek; birleşke yada tecim şirketi ortaklığı ya da dernek yada vakıf üyeliği suretiyle dönem dinlence hakkı tanınabilecek; dönem tatile mevzu mal üstünde ayni gerçek sahibi olmayanlar dönem dinlence satışı yapabilecek.

FAHİŞ FİYAT UYGULAYANLARA YÜKSEK CEZALAR GELİYOR

Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da öngörülen değişiklikle, üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca bir mal yada hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapılamasına dair hükme aykırı hareket edenlere, her bir aykırılık için 100 bin liradan 1 milyon liraya kadar yönetimsel para cezası uygulanacak. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler tarafınca piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve özgür rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunulamayacağı hükmüne aykırı hareket edenlere her bir aykırılık için 1 milyon liradan 12 milyon liraya kadar ceza verilebilecek. Tecim Bakanlığı, bu hükme bir takvim yılı içinde minimum 3 kere aykırı hareket ederek yönetimsel para cezası uygulanan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin iş yerlerini 6 güne kadar kapatmaya yetkili olacak. İdari para cezalarının bir takvim yılına ilişkin toplam tutarı; işletmenin minik ölçekli olması durumunda 20 milyon liradan, orta ölçekli olması durumunda 200 milyon liradan, büyük ölçekli olması durumunda 1 milyar liradan fazla olamayacak. Teklifle, Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, aykırı ürün ihraç edenlere, ürün güvenliğine ilişkin aykırılıkta 240 bin 566 liradan 2 milyon 405 bin 665 liraya kadar; öteki aykırılık durumlarında 96 bin 226 liradan 962 bin 265 liraya kadar yönetimsel para cezası uygulanacak.

İHDAS

Komisyonda kabul edilen önergeyle teklife yeni bir madde ihdas edildi. Ziraat Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu’nda meydana getirilen değişikliğe bakılırsa, lisansı askıya alınan işletmeler, askıda kalınan günler için depo kira tutarı talep edemeyecek. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğünün lisanslı depolarda depolanan ürünleri için gerçekleşme eden ve aylık dönemlerde lisanslı depo işletmelerine ödenen depolama ücretleri askı süresi süresince ödenmeyecek. Bu madde, düzenlemenin yayımı tarihinden itibaren 6 ay sonrasında yürürlüğe girecek.

GÖRÜŞMELERDEN

Teklifin maddeleri üstündeki görüşmeler esnasında söz alan CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, CHP’nin AK Parti’den devraldığı belediye binalarının görkem ve şatafat içinde bulunduğunu savunarak, Sancaktepe Belediye binasında VIP odalar bulunduğunu ileri sürdü. Komisyon Başkanı Mustafa Varank ise “CHP’nin Tekirdağ’daki belediye binasına bakın. Sancaktepe Belediye binasını gördüm, yok o şekilde VIP odaları.” diye konuştu. Komisyonda karşıcılık milletvekillerinin, kapalı pazar yerlerinin kiralanması yerine tahsis usulüyle pazarcılara verilmesine yönelik düzenlemeyi eleştirmesi üstüne de Varank, komisyon üyesi iki milletvekilinin, Tecim Bakanlığı yetkilileri eşliğinde Ankara’daki pazar yerlerinde incelemede bulunmasını istedi. Tecim Bakan Yardımcısı Mahmut Gürcan, zelzele bölgesinde fahiş fiyat tatbik eden işletmelere kesilen cezalara ilişkin informasyon verdi. Ocak ayı itibarıyla çimento sektöründe yazılan cezaların işletmelere gönderildiğini özetleyen Gürcan, çimento fiyatlarının devamlı denetim altında bulunduğunu, çimentoda şu anda fahiş fiyat artışı olmadığını bildirdi. İç Tecim Genel Müdür Yardımcısı Hüseyin Altındal, hazır beton ve çimento ürünlerinde fahiş fiyat ve stokçuluk yapanlara 54 milyon lira ceza kesildiğini belirterek, “Toplam fahiş fiyat ve stokçuluk cezası olarak da ortalama 579 milyon 904 bin ceza uygulamışız 2 bin 899 işletmeye. Zelzele bölgesindeki zelzele gereksinimleri için konteyner benzer biçimde o dönemde 331 işletmeye kestiğimiz ceza tutarı 78 milyon 846 bin lira. Onun haricinde yalnız Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu olarak zelzele bölgesi değil, Türkiye genelinde hazır beton ve çimento sektöründeki 39 işletme sahibine 54 milyon ceza uygulamışız.” ifadelerini kullandı. Altındal, bugüne dek stokçulukla verilen cezaların yalnız otomotiv sektöründe uygulandığını da söyleyerek, Kurulun, bunun haricinde marketler, öteki üretici firmalar ve işletmelere herhangi bir stokçuluk cezası kesilmediğini de kaydetti.